Ondanks enige bijstellingen op de gelekte plannen zijn de stikstofdoelen die minister Van der Wal vandaag presenteert onrealistisch. De ‘perspectiefbrief’ van minister Staghouwer verdient nadere bestudering, hoewel naast enige positieve handvatten ook deze vooral benadrukt wat er allemaal níet meer kan. Het komt hard binnen bij boeren en tuinders. LTO verzet zich tegen de aangekondigde kaalslag van het platteland en benadrukt dat er breed gedragen, realistische voorstellen vanuit sector en samenleving zijn gedaan om tot realistische stikstofvermindering te komen. De topdown-zonering en eendimensionale KDW-systematiek zijn fnuikend voor een haalbare oplossing. We hopen op stevige bijsturing vanuit de provinciale overheden.
“De voorstellen van het kabinet betekenen een onrealistische kaalslag. Van het platteland, van de boeren en tuinders, maar ook van de natuur. Ondanks enkele empathische woorden zien we vooral dictaten van bovenaf, tegen de afspraken in het regeerakkoord. Dat gaat niet werken,” zegt Sjaak van der Tak, voorzitter LTO Nederland. “Het kabinet beroept zich op berekeningen en loopt vast in een juridisch moeras van onwerkbare normen. De verantwoordelijkheid wordt in de schoenen van de provincies geschoven. De impasse die hierdoor ontstaat helpt de natuur bovendien niet, Dat is zo jammer, zeker omdat er breed gedragen, realistische voorstellen door boeren-, natuur- en ondernemersorganisaties zijn gedaan. Met ruimte voor nuance, innovatie en een democratisch proces van onderop. Als dit de route van het kabinet blijft dan voelen boeren en tuinders weinig hoop.”
Juridisch moeras van onwerkbare normen
Nederland heeft zich gecommitteerd aan Europese regels wat betreft de ‘staat van instandhouding’ van de natuur. Dat is doorvertaald naar normen van stikstofneerslag die per hexagoon van 100 vierkante meter worden berekend. Deze ‘kritische depositiewaarden’ (KDW) worden als absolute waarheid gehanteerd in het Nederlandse beleid. Nederland is het enige land dat dit doet en dat blokkeert elke nuance.
Alle economische sectoren zijn daarmee in een juridisch moeras terecht gekomen en het draagvlak voor natuurbeleid verdwijnt. Wat LTO betreft moet beleid plaatsvinden op basis van beter meten: van stikstofuitstoot en neerslag, maar ook van de staat van de natuur.
Tekentafelbeleid
De Rijksoverheid heeft veel verantwoordelijkheid naar de provincies gedelegeerd, onder meer wat betreft natuur- en omgevingsbeleid. Om tot economisch toekomstperspectief én verbetering van de natuur te komen is een aanpak per gebied, van onderop, de enige juiste route. Tegen het regeerakkoord presenteert het kabinet nu echter een top-down zonering, waarmee lokaal tot wel 70% reductie wordt opgelegd. De nieuw ingetekende transitiegebieden lijken bovendien niet gebaseerd op de Natura2000-gebieden, waarmee dus nóg een nieuwe laag van problemen wordt gecreëerd.
Wij vinden het begrijpelijk dat provincies en gebiedsprocessen centraal worden gesteld. Zij zitten dichter op het gebied en hebben dus een realistischer beeld. Met de aanpak van het kabinet mogen ze echter enkel nog wat binnen de lijntjes inkleuren. Het draagvlak van degenen die het straks moeten gaan ‘doen’ – boeren en tuinders, maar ook andere economische sectoren, wordt daarmee verkwanseld.
Ministerie van sanering
Boeren-, natuur- en ondernemersorganisaties hebben voorstellen gedaan waarmee de stikstofreductie wordt versneld door een combinatie van innovatie (van stalsystemen en managementmaatregelen tot extensivering), vrijwillig verplaatsen of vrijwillig stoppen en agrarisch natuurbeheer in een gebiedsgerichte aanpak. De ruimte voor innovatie is in de plannen van de beide ministers echter zeer beperkt.
Weg vooruit
De hoop op enig realiteitsbesef is nu gelegen bij provinciebesturen. Zij worden samen met boeren in deze onmogelijke positie gemanoeuvreerd. Wij roepen provincies op tot bijsturing op deze onmogelijke Haagse dictaten. LTO zelf trekt op dit moment een streep voor het Rijk: hier kunnen we zo niet aan meewerken.
LLTB
De Limburgse Land- en Tuinbouwbond (LLTB) staat volledig achter de uitspraken van LTO Nederland. LLTB-voorzitter Léon Faassen: “Dit stikstofbeleid veroorzaakt een sociaaleconomische ramp in Limburg”, voorspelt Léon Faassen, voorzitter van de Limburgse Land- en Tuinbouwbond. “En denk niet dat alleen boeren en tuinders hier voor de bus worden gegooid, elke Limburger gaat dit merken.”
Volgens hem worden plattelandsgemeenten worden het hardst getroffen. “Als er een kritische massa aan agrarische activiteiten verdwijnt, verdwijnt alles daaromheen. De economie in zo’n gemeente valt op z’n gat, waardoor banen verdwijnen. Meer dan 50.000 mensen zijn in Limburg werkzaam in het agrarische cluster. Waar geen werk is, vertrekken mensen en sluiten winkels en scholen.”
Volgens Faassen heeft het beleid volgens Faassen grote gevolgen voor lokaal geproduceerd voedsel. “Dat zal grotendeels verdwijnen en er zal meer moeten worden geïmporteerd’, concludeert de LLTB-voorman. Stikstof houdt zich niet aan landsgrenzen. Al die miljarden die het kabinet nu uit gaat geven lossen niks op als ze worden besteed aan uitkoop. Het rendement is vele malen groter als het wordt gestoken in innovatie en perspectief voor de sector.”
